โรคลิชมาเนียเป็นโรคที่เกิดจากโปรโตซัว Leishmania มีสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมเป็นแหล่งรังโรค สามารถติดต่อจากสัตว์สู่คนได้ผ่านการถูกริ้นฝอยทรายที่มีเชื้อกัด มีแหล่งเพาะพันธุ์ของริ้นฝอยทรายเป็นพื้นที่ป่า และเกษตรกรรม สามารถพบได้ทั้งในประเทศแถบเขตร้อน และใกล้เขตร้อน กลุ่มเสี่ยงเป็นผู้ที่พักอาศัยในพื้นที่เกษตรกรรม ซึ่งเป็นที่อยู่หรือแหล่งเพาะพันธุ์ของริ้นฝอยทราย รวมถึงผู้ที่เดินทางมาจากประเทศที่เป็นแหล่งโรค
โรคลิชมาเนียไม่ได้เป็นโรคใหม่ที่เกิดการระบาดในประเทศไทย โดยสถานการณ์โรคลิชมาเนียในประเทศไทยตั้งแต่ พ.ศ. 2539 ถึงปัจจุบัน พบผู้ป่วยทั้งหมด 45 ราย ซึ่งในแต่ละปีพบผู้ป่วยประปราย และปีพ.ศ. 2568 พบผู้ป่วยรายใหม่ 2 ราย
อาการของโรคลิชมาเนียมี 3 รูปแบบ ดังนี้
1. เกิดแผลที่ผิวหนัง เช่น ตุ่มนูนพองใสและแดง แผลมักมีขอบ อาจแผลเดียวหรือหลายแผล ลุกลามรวมกันเป็นแผลใหญ่ได้หรืออาจเป็นตุ่ม ๆ กระจายทั่วตัว
2. เกิดแผลที่เยื่อบุบริเวณปาก จมูก เช่น แผลตามใบหน้าโพรงจมูก ปาก และลำคอ
3. พยาธิสภาพกับอวัยวะภายใน เช่น ไข้เรื้อรังมากกว่า 10 วัน ผอม ซีด ม้ามโต และตับโต
การป้องกันไม่ให้ริ้นฝอยทรายกัด โดยการทายากันยุง สวมใส่เสื้อผ้ามิดชิด ปกปิดทั่วร่างกาย เมื่อเข้าป่า ถํ้า หรือพื้นที่เกษตรกรรม ควรนอนในมุ้ง และไม่อยู่นอกบ้านช่วงพลบคํ่า รวมถึงปรับปรุงสภาพแวดล้อมบริเวณบ้าน ไม่ให้มีกองไม้/กองฝืน เศษใบไม้ทับถม และพื้นที่ชื้นแฉะ ซึ่งเป็นแหล่งเพาะพันธุ์พาหะนำโรค
แยกให้ออก บอกต่อข้อมูลที่ถูกต้อง